محمدمصطفی

مصادیق همدلی و تعاون 1. هدیه دادن: هدیه دادن به برادر مومن، جهت اظهار دوستی و محبت و تأکید دوستی یکی از مصادیق همدلی و تعاون است. چرا که از این طریق انس و الفتی بین قلب­های آنها ایجاد می­شود که در گرفتاری ها و مشکلات بعدی آن ها را به یکدیگر نزدیک­تر می­کند. پیامبر اکرم(ص) می­فرماید: با هم دوستی کنید و هدیه به بگدیگر بفرستید که آن کینه ها را برطرف می­کند.[9] 2. رفع غم از چهره مومن و سیر و سیراب کردن او: امام صادق(ع) می­فرماید: «هر کس که غصه و اندوه قلب مومنی را مرتفع کند، خداوند، اندوه آخرت را از او برطرف خواهد فرمود وبا دل خشنود و قلب مسرور از قبر بر خواهد خاست و هر آن کس که مومن گرسنه­ای را خوراک دهد، خداوند از میوه های بهشتی به او خواهد خورانید و هر کس که مومنی را به جرعه آبی سیراب کند، خدایش از رحیق مختوم سیراب خواهد کرد.»[10] 3. عیادت در وقت بیماری:[11] یکی از مصادیق همدلی بین مومنان عیادت در وقت بیماری است. چرا که انسان بیمار بیشتر از اوقات دیگر نیاز به مراقبت و همدلی دیگران دارد، لذا وقتی برادر مومنش در آن وقت او را ملاقات کند و کنار او حضور یابد، انس و الفتی بین آنها ایجاد می­کند که در مهلکه های بعدی یکدیگر را یاری می­کنند. 4. کوشش برای صلح و آشتی: خداوند در قرآن می­فرماید: «مومنان برادر یکدیگرند، پس دو برادر خود را صلح و آشتی دهید و تقوای الهی پیشه کنید، باشد که مشمول رحمت الهی واقع شوید.»[12] 5. خوشحال نمودن دیگران: پیامبر(ص) می­فرماید: کسی که مومنی را خوشحال کند من را خوشحال کرده و هر کس من را خوشحال کند خدا را خشنود کرده است.[13] 6. امر به معروف و نهی از منکر: یکی از نمونه های تعاون و همدلی در عرصه اجتماع، امر به معروف و نهی از منکر است. زیرا از نظر اسلام سرنوشت جامعه و فرد به هم پیوند می­خورد، از این رو دین اسلام برای دور ماندن جامعه از سقوط و تباهی مومنان را به برقراری فریضه امر به معروف و نهی از منکر سفارش می­کند. کسی که امر به معروف و نهی از منکر می­کند، در حقیقت در انجام گرفتن کارهای نیک و ترک اعمال زشت و ناپسند با دیگران همکاری می­کنند.[14] 7. شرکت در نماز جمعه: یکی دیگر از مصادیق تعاون و همدلی در اجتماع، شرکت در نماز جمعه و آگاهی از امور جامعه اسلام و مردم مسلمان جهان است. 8. شرکت در انتخابات و رأی گیری­ها: از مصادیق همدلی و تعاون در عرصه سیاست نیز، می­توان به شرکت کردن مردم در انتخابات اشاره کرد. شرکت کردن مردم در انتخابات و تصمیم گیری در مورد مسائلی که مربوط به خودشان است، موجب عمیق­تر شدن روابط مردم و مسئولین می­شود. روحیه همکاری در معصومین(ع): ائمه معصومین(ع) که دست پرورده مکتب وحی­اند روحیه همکاری و تعاون را در حد اعلی دارا بودند و تا آنجا که از دست و زبانشان بر می­آمد، هیچگاه دریغ نمی­کردند. امام صادق(ع) در مورد پیامبر(ص) می­فرماید: رسول خدا اینگونه بود که هیچ کس چیزی از او نمی­خواست مگر اینکه به او عطا می­فرمود.[15]در اینجا به برخی از نمونه های آن اشاره می­کنیم: تعاون در خانه: اولين قدم همکاري، در محيط خانواده برداشته می­شود. به همین دلیل معصومین(ع) با اعضای خانواده خود کمال همکاری را داشتند. روزي رسول اکرم(ص) وارد منزل اميرمؤمنان(ع) شد. او و حضرت زهرا(س) مشغول آسياب کردن غله هستند، پرسید: کدام يک از شما خسته است؟ حضرت علی(ع) پاسخ داد: ای پيامبر! فاطمه خسته است. حضرت به او فرمود: دخترم! برخيز. او برخاست و پيامبر(ص) به جای او به آسياب کردن پرداخت.[16] تعاون در جامعه پس از خانواده نوبت به اجتماع می­رسد که اين گونه همکاريها بيشتر در قالب کمک رسانی فردی، اجتماعی، سياسی، نظامی، اقتصادی انجام می­گیرد. 1. تعاون فردی: درباره رسول اکرم(ص) نقل شده است: هر کس برای هر کاری به حضورش می رسيد، برده بود يا آزاد، برمی­خاست و حاجتش را روا می ساخت.[17] 2. تعاون اجتماعی: ائمه معصومين(ع) در کارهای نيک اجتماعي و دسته جمعي نيز شرکت فعال داشتند و به آن اهميت می­دادند. ايشان علاوه بر رهبری و کارهايی از قبيل زراعت، تجارت، دامداري و غيره، مردم را در کارهای گروهی نيز ياری مي­دادند. به عنوان مثال: امام سجاد(ع) بطور ناشناس در کاروانها شرکت می­کرد و نيازمنديهای کاروانيان را برآورده می ساخت.[18] 3. تعاون فرهنگی: پرداختن به امور فرهنگی و پاسخگويی به عطش معنوی جامعه نيز همکاری معصومين(ع) را طلب می­کرد و چنين کاری جز از عهده برگزيدگان الهی بر نمی­آمد. ايشان با تمام وجودشان فقر فرهنگی و معنوی و بسياری از مشکلات اجتماعی مردم را درک کرده و با ايثار و از جان گذشتگی در رفع آن می­کوشيدند و به مردم، مدد می­رساندند. 4. تعاون نظامي: مبارزه و نبرد، يک حرکت دسته جمعی است که بدون همکاری افراد، سود چندانی نخواهد داشت. رسول خدا و امامان(ع) در اين کارها نيز همکاري­های لازم را با همرزمان خويش داشتند. 5. تعاون اقتصادی: ائمه معصومین(ع) همواره خواهان رفاه و آسایش مردم بودند به همین دلیل بخش مهمی از همکاری معصومین(ع) با آنها در امور اقتصادی صورت می­گرفت. امام صادق(ع) می­فرماید: مومنی که بمیرد و بدهکار باشد، ما وامش را می­پردازیم و خانواده­اش را اداره می­کنیم.[19] آثار همدلی و تعاون: 1. قرب به خداوند: یکی از ثمرات مهم تعاون و همکاری نزدیکی به خداوند و مردم است. همانطور که پیامبر اکرم(ص) می­فرماید: بخشنده هم به خدا نزدیک می­شود و هم به مردم.[20] 2. آقایی در دنیا: امام علی(ع) می­فرماید: سرور مردم در دنیا افراد بخشنده هستند و بخشندگی از ثمرات همدلی است.[21] 3. زیاد شدن روزی: امام صادق(ع) از پیامبر اکرم(ص) نقل می­کند: اطعام طعام، برّنده­تر و فوری­تر است از چاقو در کوهان شتر.[22] 4. محبوب­ترین فرد نزد خداوند: امام صادق(ع) از پیامبر(ص) نقل می­کند: مردم عیال خدا هستند، محبوب ترین مردم نزد خدا کسی است که به خانواده خدا نفع برساند و خوشی وارد کند.[23] 5. ناراحتی شیطان: امام صادق(ع) به اسحاق بن عمار می­فرماید: هر چه می­توانی به محبین من نیکی کن، پس هر چه مومن به مومن احسان کند صورت شیطان را خراش می­دهد و قلب او را مجروح می­سازد.[24] 6. ورود به بهشت: امام صادق(ع) می­فرماید: وقتی برادر دینی حاجتی نزد مومن آورد، و چیزی پیش او نیست که به او بدهد ولی قلبا با او همدلی می­کند، خداوند او را بخاطر همدلی او به بهشت می­برد.[25] 7. رفع حوائج شخص در قیامت: از امام صادق(ع) نقل شده که فرمودند: کسی که رفع گرفتاری از برادر مومن کند، خداوند روز قیامت 100 هزار حاجت از او برطرف می­کند که اولین آن بهشت است برای او و برای تمام خویشاوندان و آشنایان و برادرانش بعد از اینکه لیاقت دخول در بهشت را نداشتند.[26] 8. رفع عذاب شدید: از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است که به پسر حاتم طائی در مورد پدرش فرمود: عذاب شدید بخاطر سخای شدید از او دفع شده است.[27] موانع تعاون: 1. حسد حسد به معنای طلب کردن زوال نعمتی از برادر مسلمان است. کسی که به این صفت رذیله دچار می­شود، آرزوی زوال نعمت از برادر دینی خود را دارد، لذا از جراحت و مصیبت­هایی که بر او وارد می­شود خشنود خواهد شد و اگر او در مرحله­ای نیاز به یاری کردن داشته باشد، به سبب حسدی که از در او وجود دارد او را یاری نخواهد کرد. 2. عجب و خود بزرگ بینی: عجب به معنای آن است که آدمی خود را به علت صفتی که در او هست و یا نیست بزرگ­تر بشمارد، این صفت رذیله موجب می­شود انسان خود را از بقیه جدا و بالاتر ببیند و به سبب آن از مردم فاصله بگیرد و اگر دست نیازی به سمت او دراز شد، رد کند. 3. عداوت و دشمنی یکی از موانع تعاون و همکاری، عداوت و دشمنی است، این صفت خبیثه که منجر به کینه و در ادامه موجب انتقام می­شود سبب می­شود شخص هیچ تمایل و علاقه­ای به یاری کردن برادر دینی­اش نداشته باشد و سعی می­نماید از این طریق کینه و عداوتی که با او داشته را تلافی کند.[28]